---
Het artikel bespreekt de evolutie van politieke begrippen in Nederland, met een focus op de verschuiving van 'socialisme' naar 'sociaaldemocratie' binnen de Partij van de Arbeid (PvdA). Het begint met een terugblik op het boek "De interventiestaat" (1984), geredigeerd door J.W. de Beus en J.A.A. van Doorn. Dit boek, een vervolg op een eerdere bundel over de 'stagnerende verzorgingsstaat', analyseerde staatsinterventie in diverse maatschappelijke sectoren en bevatte een deel over de destijds onderscheiden politieke stromingen in het zogenaamde 'driestromenland': liberalen, confessionelen en socialisten.
Vijf jaar later, in 1989, verscheen "De ideologische driehoek. Nederlandse politiek in historisch perspectief", dat de hoofdstukken over de politieke richtingen uit "De interventiestaat" actualiseerde en uitbreidde. De volgorde van de stromingen werd gewijzigd naar liberalen, confessionelen en socialisten, overeenkomstig hun historische dominantie.
In 1996 verscheen een herziene tweede druk van "De ideologische driehoek". Opvallend was de vervanging van het hoofdstuk over socialisten door een bijdrage van Piet de Rooy over 'sociaaldemocraten'. Dit is een cruciaal punt in het artikel. De auteur merkt op dat de PvdA zich, ondanks haar lidmaatschap van de Socialistische Internationale en het gebruik van 'socialisme' in haar publicaties en door vooraanstaande figuren zoals Joop den Uyl, zich de eerste decennia nooit officieel 'socialistisch' noemde in haar statuten. Desondanks werd de term 'socialisme' tot diep in de jaren tachtig breed gebruikt in debatten over de koers van de partij.
De Rooy gaf in zijn artikel uit 1996 aan dat de verschuiving naar 'sociaaldemocratie' voortkwam uit een poging om de politieke 'ambachtelijke kwaliteit' van de jaren vijftig te herwinnen, gezien problemen in de jaren zestig en zeventig. Hij poneerde een tegenstelling waarbij socialisme stond voor revolutionair elan en sociaaldemocratie voor gematigd pragmatisme.
De auteur van het artikel stelt dat De Rooy de begrippen ahistorisch gebruikte en er een nieuwe betekenis aan gaf. Het Plan van de Arbeid, bijvoorbeeld, wordt juist gezien als een wending naar democratisch socialisme. De kernvraag die het artikel opwerpt, is waarom in de jaren negentig (of eerder, in de jaren tachtig) het vertrouwde, brede begrip socialisme werd ingeruild voor het concept sociaaldemocratie, en waarom beide begrippen plotseling een compleet andere betekenis kregen.
---
Decennialang heeft de Verenigde Staten er bij Europese NAVO-bondgenoten op aangedrongen meer bij te dragen aan hun eigen defensie. Tegen de NAVO-top van 2024 in Washington hadden zij de boodschap begrepen: 23 van de 32 NAVO-leden besteden nu twee procent van hun bbp aan defensie, het gestelde doel van het bondgenootschap, vergeleken met slechts zes leden in 2021.
Deze toename wordt vaak toegeschreven aan Donald Trump en zijn kritische retoriek over Europese defensie-uitgaven. Hoewel Trump's standpunt een rol heeft gespeeld, was de stijging al eerder ingezet. Europese landen voelen zich al ruim tien jaar meer bedreigd door Rusland, met de agressie in Oekraïne als duidelijk voorbeeld. Tegelijkertijd zagen zij dat Washington minder aandacht had voor Europa en meer voor Azië. Deze factoren hebben geleid tot een gestage toename van defensie-uitgaven, inkoop en productie, waardoor Europa al vóór Trumps terugkeer in 2025 sterkere legers opbouwde. Deze trend zal naar verwachting ook na zijn presidentschap doorzetten, aangezien Europa nu een fundamenteel veranderd Verenigde Staten ziet en minder vertrouwen heeft in Amerikaans leiderschap om hun belangen te waarborgen.
Voor de Verenigde Staten is de groeiende Europese defensie-uitgaven in veel opzichten goed nieuws. Hierdoor kan Washington zich richten op China als primaire focus en Rusland als secundaire. Dit is een doel dat generaties Amerikaanse presidenten hebben nagestreefd.
Echter, Amerikaanse functionarissen moeten zich ook bewust zijn van de nadelen van dit succes. Een sterker Europa betekent het einde van het comfortabele Amerikaanse leiderschap. Nu Europa meer voor zichzelf zorgt, zal het minder geneigd zijn de belangen van Washington te volgen. Dit kan leiden tot minder aankopen van Amerikaanse wapens, het weigeren van het gebruik van Amerikaanse militaire bases in Europa voor operaties elders, en zelfs het belemmeren van Amerikaanse pogingen om de oorlog in Oekraïne te beëindigen op manieren die voorheen ondenkbaar waren.
