C-Archief 2021-2025

Direct naar artikelinhoud Website logo

Voorpagina Krant Best gelezen Rubrieken Wonen Minister Keijzer zet plannen voor statushouders door, ook al zijn die volgens Raad van State in strijd met de Grondwet Mona Keijzer is demissionair minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Mona Keijzer is demissionair minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.Bron ANP Demissionair woonminister Mona Keijzer wil voorrang op een huurwoning op basis van een verblijfsstatus schrappen. Maar dat brengt het grondrecht op gelijke behandeling in gevaar, stelt de Raad van State. Tot inkeer bij de minister leidt het advies niet.

JobUrbach Dit artikel is geschreven door Job Urbach nieuwsredacteur

Gepubliceerd op 22 september 2025, 13:34

Bewaren Delen Het ‘normaliseren’ van de positie van statushouders op de woningmarkt. Zo omschrijft demissionair woonminister Mona Keijzer het doel van haar wetsvoorstel om de voorrang voor statushouders bij sociale huisvesting te verbieden. Als het aan Keijzer ligt, gaan deze mensen ‘op dezelfde manier als andere Nederlanders’ op zoek naar een woning.

De Toyota Mania Deals zijn er! Profiteer nu tijdelijk van € 2.000,- extra inruilwaarde én onze standaard 10 jaar garantie bij aankoop van de Toyota Yaris Cross.

Advertentie van: Toyota Bereken nu Blijf op de hoogte Krijg een melding bij belangrijke artikelen over Algemeen nieuws.

Maar is dat een ‘normalisatie’ van de positie van statushouders op de woningmarkt? De Raad van State (RvS) ziet het anders, blijkt uit een vernietigend advies over Keijzers wetsvoorstel. De plannen van de bewindsvrouw zijn volgens de Raad in strijd met de Grondwet.

In het advies constateert de RvS dat statushouders nu al een ‘ongunstige uitgangspositie’ hebben. Om die achterstand iets te kunnen dichten, hebben gemeenten middelen nodig, zoals het verlenen van voorrang bij sociale huisvesting. Het wetsvoorstel van Keijzer ‘ontneemt’ gemeenten dan ook de mogelijkheid om die ongelijke positie tegen te gaan, schrijft de Raad: ‘Als een instrument voor ongelijkheidscompensatie voor één bepaalde groep wordt ingetrokken, terwijl die groep zich niet in een gelijke uitgangssituatie bevindt, leidt dit tot ongelijke behandeling’.

En dat recht op gelijke behandeling staat in de Grondwet. Daarom adviseert de Raad van State de minister om het wetsvoorstel niet in te dienen.

Maar, ongrondwettelijk of niet, Keijzer gaat ‘het wetsvoorstel zo snel mogelijk naar de Tweede Kamer sturen voor behandeling’. Dat laat de bewindsvrouw via een woordvoerder weten. “Het is niet meer te verdedigen dat zij (statushouders, red.) voorrang krijgen ten opzichte van andere woningzoekenden.”

Miljarden euro’s extra kosten De meest recente cijfers over het aantal statushouders die in Nederland een sociale huurwoning krijgen, komen uit 2022. In dat jaar ging 7 procent van alle vrijgekomen sociale huurwoningen naar asielzoekers met een verblijfsvergunning. De jaren daarvoor schommelde het cijfer tussen de 4 en 6 procent.

Het Coa (Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers) waarschuwde eerder dit jaar al voor de negatieve uitwerkingen van een verbod op voorrangsverlening. Door zo’n verbod verwacht het Coa dat erkende vluchtelingen nog jaren afhankelijk blijven van opvanglocaties. De kosten daarvan zouden in de miljarden euro’s lopen.

PVV-amendement Eerder afgelopen zomer kwam ook al zo’n voorrangsverbod ter sprake. Vlak voor het zomerreces stemde de Tweede Kamer over een belangrijke volkshuisvestingswet (die losstaat van Keijzers eerder genoemde voorstel). De PVV diende toen een amendement in voor een totaalverbod op voorrang voor ‘vreemdelingen’ bij sociale huisvesting.

Het verschil tussen Keijzers plan en het PVV-idee: Keijzer wil geen voorrang meer puur om het feit dat iemand een verblijfsstatus heeft. De PVV, daarentegen, wil onder geen beding voorrang geven – dus ook niet als een statushouder bijvoorbeeld een lichamelijke beperking heeft, wat bij andere Nederlanders doorgaans wel tot voorrang leidt.

Dankzij een kleine meerderheid nam de Tweede Kamer het amendement aan. Maar kort daarna was het juist Mona Keijzer die zei dat die wetswijziging discrimineert en ongrondwettelijk is. Zij stelde toen het wetsvoorstel te willen ‘repareren’ uit vrees dat de Eerste Kamer door het PVV-amendement niet met haar voorstel zou instemmen.

In het advies van maandag gaat de Raad van State ook nog in op het omstreden amendement. Omdat ook Keijzers aparte wetsvoorstel voor een verbod (dus een verbod op voorrang op basis van verblijfsstatus) ongrondwettelijk is, stelt de Raad van State expliciet dat het wetsvoorstel ‘niet kan dienen als alternatief’ voor het amendement van de PVV.

Lees ook: Schrappen voorrang vluchtelingen op woningmarkt kost miljarden Er dreigen grote financiële gevolgen als het schrappen van voorrang voor vluchtelingen op de woningmarkt doorgaat. Jarenlange extra opvang kost miljarden.

Help ons door uw ervaring te delen: Feedback geven Ook interessant voor u Op basis van bovenstaand artikel

Inwoners slepen Amsterdam voor de rechter om overtoerisme

De Raad van State mag zijn dubbele pet houden, tegen de zin van de Tweede Kamer

Abel Herzberglezing Mag je de democratie verdedigen met niet-democratische middelen, en zo ja, waar vecht je dan nog voor?

Reportage Masten, kabels en windmolens: wat doet dat met de Groningse kiezer?

Zelfs als álle regeringsplannen slagen, krimpt het aandeel sociale huurwoningen

Direct naar artikelinhoud Website logo

Voorpagina Krant Best gelezen Rubrieken Een torenvalk vliegt boven een weg. Een torenvalk vliegt boven een weg.Bron Foto Getty Images Interview Navigatie Dieren kunnen veel beter navigeren dan de gps in je auto. Maar hóe ze dat doen? Natuurdocumentaires zitten er vol mee: zeeschildpadden die terugkeren naar hun geboortestrand, trekvogels die jaarlijks op dezelfde boom landen. Hoe doen ze het? Een multidisciplinair team wil dat tot de bodem uitzoeken.

Joostvan Egmond Dit artikel is geschreven door Joost van Egmond redacteur wetenschap

Gepubliceerd op 21 september 2025, 11:00

Bewaren Delen Moeilijke vragen hebben de charme dat ze vaak makkelijk te formuleren zijn: Hoe vinden dieren hun weg?

“We weten het niet.” David Lentink kijkt er bijna triomfantelijk bij, al straalt hij in alles uit dat hij het dolgraag wél zou weten. De opgewekte toon van de Groningse onderzoeker laat zich door iets anders verklaren. Hij doet namelijk mee in een groot onderzoekscluster dat zich zeven jaar lang kan buigen over deze vraag, onder de naam NaviSense.

Lentink begon met lucht- en ruimtevaarttechniek, maar verdiepte zich al snel ook in zoölogie en robotica. “Alles dat vliegt”, vat hij het bondig samen. Vanuit die invalshoek houdt hij zich ook al lang met het bestuderen van navigatie bezig. Hij heeft een lange staat van dienst, aan prestigieuze universiteiten als Harvard en Stanford, maar hij vertelt met het enthousiasme van iemand die nu eindelijk eens écht aan de slag kan. “Zeven jaar ongestoord onderzoek, dat is echt ongekend!”

Nu is de navigatie van dieren enorm complex. Zeven jaar tijd en een enorm team betekenen zeker niet dat NaviSense het antwoord geheid gaat vinden. “Dit zijn risicovragen”, zegt Lentink. “Maar die moet je wel durven stellen. Dus niet altijd alleen maar op korte termijn een antwoord willen hebben. Dat gebeurt te weinig.”

Quote van David Lentink - hoogleraar biomimetica. Het gps-systeem is zo fragiel. Kijk alleen al naar hoeveel vluchten er afgelopen jaar zijn afgelast wegens verstoringen van het signaal. David Lentink hoogleraar biomimetica Dat juist voor dit thema ruimte kan worden gemaakt, ligt voor de hand. Los van de al eeuwenlange fascinatie die mensen hebben met het vraagstuk, is er de potentie die een antwoord zal hebben voor heel praktische problemen. De mens is nu voor navigatie volstrekt afhankelijk van gps. Een paar satellieten wijzen ons de weg bij alles dat we doen.

“Dat systeem is zo fragiel. Zonnevlammen verstoren het periodiek. En kijk alleen al hoeveel vluchten er afgelopen jaar zijn afgelast wegens verstoringen van het gps-signaal in Polen en de Baltische regio. Tegelijkertijd is er dus een fundamenteel andere manier om je weg te vinden die goed werkt. Dieren hebben dat al opgelost, wij weten alleen niet hoe.”

We hebben puzzelstukjes Het is niet zo dat de onderzoekers bij nul moeten beginnen om daarachter te komen. Er zijn vele puzzelstukjes bekend. Een spectaculaire doorbraak was de ontdekking dat een vogel in staat is om het zeer zwakke magnetisch veld van de aarde waar te nemen. De sleutel daartoe bleek te liggen in de kwan­tum­me­cha­ni­ca: paren van elektronen kunnen onder invloed van licht van elkaar verwijderd raken. Daarna zijn ze drastisch gevoeliger voor magnetisme. En in de ogen van vogels zitten eiwitten waarin dat proces optreedt. Het is daarmee aannemelijk dat een vogel dus op een of andere manier het magnetisch veld kan opmerken.

Dat is lang niet het enige. Lentink somt lukraak wat van de opgedane inzichten op: “Voor vogels is er heel veel bewijs vanuit het gedrag. Er zijn proeven geweest die laten zien: vogels gebruiken de sterren, vogels gebruiken de zon, vogels gebruiken het magneetveld van de aarde, vogels maken mogelijk gebruik van geluid. Nou, zo kunnen we heel lang doorgaan. Dat is een groot palet. Een heel mooi schilderspalet. Maar het echte antwoord weten we niet.”

Ten eerste ligt het mechanisme nog niet vast. Neem het waarnemen van het magneetveld van de aarde. Het lijkt er inderdaad sterk op dat processen op kwantumniveau het mogelijk maken om het zeer zwakke magneetveld waarneembaar te maken. “Maar dan weet je alleen nog maar dat het molecuul dat kan. Daarmee heb je nog niet bewezen dat de vogel het gebruikt.”

En nog belangrijker: hóe die het gebruikt. Want waarnemen waar het noorden is, zoals iedereen die weleens een kompas heeft gehanteerd zal kunnen bevestigen, is nog niet hetzelfde als weten waar je bestemming is.

Met alleen een kompas kom je er niet Daarvoor is meer nodig. Lentink deelt dat op in drie lagen. Het waarnemen, op welke manier dan ook, is stap één bij navigatie. Vervolgens komt de lokalisatie: de waarnemingen moeten bijdragen aan een besef waar je je bevindt ten opzichte van een doel. Ten slotte is er het gedrag dat eruit voort komt. Plat gezegd: ga je links- of rechtsaf?

Die drie lagen vormen samen het model dat de onderzoekers de komende jaren willen analyseren. Dat biedt enige houvast, maar binnen zo’n schema is veel variatie mogelijk. “Dus daar moeten we op verschillende manieren modellen voor maken. Maar uiteindelijk draait het dus om hoe die informatie in de omgeving tot gedrag van het dier leidt.”

Dat lukt je nooit als je alleen maar naar die losse puzzelstukjes staart. Het is als bij alle studies van complexe systemen: al snap je alle onderdelen, dan nog kan het geheel een raadsel zijn. Lentink draait daarom die puzzel liever om. Hij houdt bij alle onderzoeken die hij doet dat geheel voor ogen. Dat is in zijn geval een vogel.

Werk samen met de vogel Om die vogels te bestuderen, heeft Lentink in Groningen een flink laboratorium. Het staat vol met verschillende opstellingen: een windtunnel met hogesnelheidcamera’s die per milliseconde vleugelbewegingen registreren, een doos waarin de krachten worden gemeten die een fladderende kolibri op de lucht uitoefent. Het zijn innovatieve experimenten, die al tal van nieuwe inzichten hebben opgeleverd.

Lentink illustreert die manier van kijken met onderzoek dat hij deed naar vliegen. “Vrijwel alle vliegtuigen hebben een verticale staart, terwijl dat gewicht en weerstand oplevert. Vogels kunnen zonder, dat weten ingenieurs ook al heel lang natuurlijk, maar niemand had goed onderzocht hoe.”

Een torenvalk vliegt boven de velden. Een torenvalk vliegt boven de velden.Bron Foto Getty Images Lentinks team lukte dat wel, en ze bouwden een robot die op hetzelfde principe vloog. Dat is de gedachte achter biomimetica. “Je kunt al die eigenschappen gewoon observeren aan een vogel. Dat is eigenlijk wat ik doe. En vervolgens bouw je die robot om te bewijzen dat je het snapt.”

“Vliegen is geen aerodynamica, dat is maar een onderdeel ervan. Dus als je snapt hoe aerodynamica werkt, heb je vliegen nog niet echt begrepen. Dan kom je nooit verder dan zo'n onbeholpen ding als een vliegtuig en zul je nooit een vogel na kunnen doen.”

In zulk onderzoek zijn de vogels meer dan een proefdier. Ze zijn informanten, eigenlijk partners in het onderzoek. Dat worden ze niet zomaar, er gaat heel veel tijd en geduld in zitten om dieren te trainen, vertelt Lentink.

Het lab houdt deze partners in ruime verblijven naast het hoofdgebouw. Lentink loopt ze langs, van duiven tot roofvogels. “Een dier is niet zomaar ontspannen en relaxed en doet zijn ding. Het gaat er ook om dat je ze zo traint en de omgeving zo opbouwt dat ze echt hun natuurlijke gedrag vertonen.”

Positieve stimulans werkt daarbij het beste, merkte hij. Sowieso vindt hij dat belangrijk uit ethisch oogpunt, maar het levert ook betere resultaten. “Bij roofvogels is het bijvoorbeeld al duizenden jaren gebruikelijk om eten te onthouden, zodat ze honger krijgen en willen jagen. Wij geven ze juist onbeperkt muis en gevogelte. Als we iets van ze willen, geven we ze een extra lekkernij en daarvoor willen ze prima werken. Ze hoeven geen honger te hebben om gemotiveerd te zijn. Zo kunnen ze natuurlijk gedrag beter vertonen.”

Als je zo met je dieren omgaat, kun je ze de meest ingewikkelde experimenten laten uitvoeren. Enkele jaren terug wist hij zo aan te tonen dat dwergpapegaaien de horizon niet alleen zien, ze kunnen het ook voelen, door de zwaartekracht die op hun evenwichtsorgaan werkt. Met die informatie zorgen de nekspieren dat het hoofd horizontaal blijft. In een proefopstelling vlogen ze in het donker, met hevige windvlagen uit de windmachine, zo op een doel af. Je kon zien hoe ze daarbij hun lijf in de windrichting draaiden, als een windvaan.

“Ja, dat had ik natuurlijk niet van tevoren bedacht toen ik lucht- en ruimtevaart ging studeren. Dat ik dan ook nog ging leren om dieren te trainen. Maar als ik mijn vragen wil beantwoorden, dan is dit voor mij het mooiste pad. En voor mij is het een van de meest waardevolle dingen die ik persoonlijk heb geleerd. Ik zie het als een vorm van communiceren met een soort waarvan ik de taal niet spreek.”

Ver voorbij je specialisme kijken De onderzoekers van NaviSense hebben de komende zeven jaar heel wat te leren, ook onderling. Het cluster telt alleen al 25 hoofdonderzoekers, daar komt nog een flink aantal promovendi en assistenten bij, plus nog een dozijn samenwerkingspartners. De expertises lopen van kwantumchemici tot ecologen.

“Op echt grote vragen is niemand expert”, zegt Lentink plechtig. “We zullen allemaal van elkaar moeten leren, en de lijntjes moeten kort zijn.” Een afschrikwekkend voorbeeld van wat er anders dreigt, is weer de ontdekking van het kwantumeffect dat navigatie op het magneetveld van de aarde mogelijk maakt. Het principe werd eind jaren zeventig al geopperd in een wetenschappelijk artikel, maar kreeg geen vervolg, want het was onbegrijpelijk voor biologen. Het idee bleef ruim twintig jaar op de plank liggen voor iemand ermee verderging.

Quote van David Lentink . ‘Op echte grote vragen is niemand een expert. We moeten allemaal van elkaar leren.’ David Lentink Clusteren is dus het motto. Alleen de verschillende soorten dieren die worden bestudeerd: vogels