C-Archief 2021-2025

De decentrale koepels vrezen dat een nationale afstandsnorm voor windmolens het land op slot gooit.

Niet de veehouderij maar de Nederlandse snippernatuur is het probleem. Met deze kromme redenering probeert het kabinet de stikstofcrisis te bezweren. Het tegendeel is echter waar.

Met de claims van Donald Trump op grondgebied van bondgenoten en zijn interpretatie van een ‘Amerikaanse lotsbeschikking’ zijn we terug in de negentiende eeuw.

'"Protestant of katholiek", het is allemaal hetzelfde tuig’. Hoe ‘berenvanger’ George Puchinger er niet in slaagde Gerard Kornelis van het Reve te verleiden tot een interview' Door: Wim Berkelaar Op 26 juni 1966 stuurde historicus George Puchinger, destijds werkzaam bij oliemaatschappij Shell en vanaf 1971 de eerste directeur van het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme aan de Vrije Universiteit, een exemplaar van het boek Gesprekken over Rome-Reformatie op aan schrijver Gerard Kornelis van het Reve. Gesprekken over Rome-Refomatie was in 1965 gepubliceerd en behelsde gesprekken met protestanten, katholieken en een enkele agnost (historicus Pieter Geyl) over de verhouding tussen katholieken en protestanten. Die gesprekken kwamen voort uit zijn werkzaamheden als voorzitter van de reünistenorganisatie van de reformatorische studentenvereniging SSR. Puchinger was de stuwende kracht achter de reünistenorganisatie en trachtte die vitaal te houden door het organiseren van congressen over thema’s die de reünisten mogelijk zouden interesseren. Dankzij contacten met uitgeverij Meinema te Delft zou hij in de jaren zestig en zeventig maar liefst elf interviewbundels publiceren over thema’s die (merendeels) gecentreerd waren rond het christendom. Gesprekken over Rome-Reformatie was de eerste in de reeks. Puchinger was sterk geїnteresseerd geraakt in het katholicisme, vooral door het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) dat hij als waarnemer bijwoonde en waarbij hij verscheidene prominenten (beter) leerde kennen. Zo maakte hij nader kennis met G.C. Berkouwer, hoogleraar theologie aan de Vrije Universiteit, journalist Michel van der Plas en de Duitse theoloog Joseph Ratzinger, die nauw betrokken was bij de voorbereiding op het concilie. Zij werden gestrikt voor een interview en gevraagd naar hun opvattingen over mogelijke oecumene tussen de tot dan toe overwegend gescheiden werelden van katholicisme en protestantisme. Dat Puchinger de bundel in de zomer van 1966 (een tweede druk was net verschenen) naar Greonterp (Friesland) stuurde, waar Van het Reve met Teigetje (Willem Bruno van Albeda) woonde, zal niet toevallig zijn geweest en moet toch ook opmerkelijk worden genoemd. Niet toevallig, omdat Van het Reve (die zich pas in de jaren ’70 ‘Gerard Reve’ ging noemen) in 1966 was toegetreden tot de rooms-katholieke kerk en al jaren bekendheid genoot als schrijver. Puchinger veronderstelde waarschijnlijk dat Van het Reve mogelijk geboeid zou kunnen worden door zijn bundel interviews en wilde diens aandacht trekken. Godslastering Maar toch is het ook opmerkelijk dat hij het boek in de zomer van 1966 stuurde. Inmiddels was er immers een groot schandaal uitgebroken rond Van het Reve die beschuldigd werd van godslastering. Eind 1965 had de schrijver in het COC-tijdschrift Dialoog. Tijdschrift voor homofilie en maatschappij ‘Brief aan mijn bank’ gepubliceerd, waarin hij zijn liefde voor de ezel uitsprak die hij voorstelde als God, waarna de gewraakte zinnen volgden: ‘Als God zich opnieuw in Levende Stof gevangen geeft, zal hij als ezel terugkeren, hoogstens in staat een paar lettergrepen te formuleren, miskend en verguisd en geranseld, maar ik zal hem begrijpen en meteen met hem naar bed gaan, maar ik doe zwachtels om zijn hoefjes, zodat ik niet te veel schrammetjes krijg, als hij spartelt bij het klaarkomen.’ Het leidde tot Kamervragen van SGP-volksvertegenwoordiger ir. C.N. van Dis die schande sprak over deze godslastering en van oordeel was dat Van het Reve op grond van artikel 147 van het Wetboek van Strafrecht vervolgd diende te worden. Dat wetsartikel was in 1932 opgenomen in het strafrecht door minister van Justitie mr. J. Donner naar aanleiding van een artikel ‘Weg met het kerstfeest’ dat A.J. Koejemans in december 1930 had gepubliceerd in het communistische blad De Tribune. Er zouden op grond van dit wetsartikel nog twee rechtszaken volgen voor het ‘ezelsproces’ tegen Van het Reve: in 1935 werd een sociaaldemocraat uit Sliedrecht veroordeeld tot het betalen van dertig gulden boete omdat hij betoogd had: ‘Een God die de tuberculosebacil heeft geschapen is geen God, maar een misdadiger.’ Dertig jaar later, in 1965, kreeg een redacteur van het Amsterdamse studentenblad Propria Cures een boete van honderd gulden omdat hij een satirische reportage had geschreven over ‘J. van Nazareth’. Toch werd de student uiteindelijk vrijgesproken, een teken dat de normen rond het thema godslastering in de jaren zestig snel aan het verschuiven waren. Niettemin werd Van het Reve op 20 oktober van dat jaar voor het gerecht gedaagd. Puchinger, hoewel zelf een excentrieke verschijning bepaald geen rebel, heeft dit niet belet hem Gesprekken over Rome-Refomatie toe te sturen – en werd misschien zelfs door de enorme aandacht die de (vermeende) godslastering trok aangezet tot het sturen van het boek. 'Allerlei misverstand' Als het zijn doel was in contact te komen met Van het Reve, dan mislukte dat faliekant. De schrijver bezorgde Puchinger namelijk een koude douche. Op 6 juli 1966 antwoordde hij dat het wel even kon duren voordat hij aan Gesprekken over Rome-Reformatie toekwam. Over het thema dat Puchinger in zijn begeleidende brief had aangesneden (Van het Reves toetreden tot de rooms-katholieke kerk) schreef hij dat daarover ‘allerlei misverstand’ heerste. Puchinger had verondersteld dat Van het Reve ‘bekoord’ werd door het rooms-katholicisme maar daarvan was volgens de schrijver geen sprake van. ‘Het is geen “bekoring” maar gewoon de aansluiting bij een religieuze groep, die mij, na jaren van omgang, aanzienlijk beter ligt dan enige andere.’ Om met een Reviaanse donderslag af te sluiten, wellicht om Puchinger te provoceren: ‘Verder is het lood om oud ijzer, protestant of katholiek, en is het allemaal hetzelfde tuig’. Hoe deze woorden aankwamen bij Puchinger vermeldt de geschiedenis niet. Maar het was geen reden om Van het Reve voortaan links te laten liggen. Integendeel, op 17 december 1969 wendde Puchinger zich nog eens tot Van het Reve, nu om hem te vragen om een interview voor een nieuwe bundel die hij voor de reünistenorganisatie plande onder de titel Christen en kunst. Van het Reve was na een lang proces, dat eindigde met een arrest van de Hoge Raad, in 1968 vrijgesproken van ‘smalende godslastering’. Of dat voor Puchinger meespeelde hem uit te nodigen voor een interview is gissen. Puchinger was al druk doende met de interviews toen hij Van het Reve benaderde. Hij kon hem melden dat er al interviews waren geweest met de Nijmeegse kunsthistoricus en priester Frits van der Meer (1904-1994), met gereformeerd (studenten) predikant S.J. Popma (1899-1988) en met de schilder Roeland Koning (1898-1985). Op een begeleidend symposium, dat in november 1970 zou plaatsvinden, zouden de gereformeerde literatuurcriticus C. Rijnsdorp (1894-1982), dichter Ad den Besten (1923- 2015) en (ex)priester Huub Oosterhuis (1933-2023) spreken. Alle drie zouden ook een plaats krijgen in de interviewbundel die in september 1971 verscheen. Van het Reve, zo meende Puchinger, zou ook in die bundel moeten worden opgenomen. Daartoe probeerde hij hem in zijn uitgebreide brief over te halen. Hij begon met zich in te dekken, alvorens met kracht van argumenten Van het Reve te bewegen tot deelname. ‘Ik weet en begrijp (onderstreping Puchinger, w.b.) dat u misschien maar matig enthousiast is voor zulke uitnodigingen, maar toch, er zijn twee redenen waarom ik het u zonder meer vraag: ik wil u érg graag opnemen in één van mijn boeken en ik wil u vooral graag opnemen in de serie “christen en kunst”!’ 'U moogt niet ontbreken!' Hoewel Van het Reve veel ‘sprak voor niet-christelijke bladen’ hoopte Puchinger dat dit geen reden was te bedanken ‘nu ik U dringend en met grote sympathie uitnodig namens een protestantse vereniging.’ Hij stuurde drie interviews mee, erop vertrouwend dat Van het Reve het interview zou geven ‘in eigen stijl’. En nog eens aandringend: ‘U moogt niet ontbreken!’ Hij deed hem alle eerdere interviewbundels toekomen, daarbij trots vermeldend dat Hervormd-Gereformeerd, één of gescheiden? net verschenen was. Je vraagt je met terugwerkende kracht in den gemoede af of deze bundel nou de geschikte was om Van het Reve te verleiden tot een interview. Immers, de in een communistisch gezin opgegroeide schrijver mocht dan als christen zijn uitgekomen en katholiek zijn geworden – met het protestantisme had hij niets. Sommige protestanten wel met hem: naast SGP-Kamerlid Van Dis had ook ARP-senator Algra Van het Reves godslastering aan de kaak gesteld. En hoewel Reve wel enige waardering opbracht voor de principiёle standvastigheid van Algra – inhoudelijk had hij niets met hem noch met andere protestanten. Van het Reve reageerde niet op de dringend gewenste en geformuleerde uitnodiging. De laatste zin van de brief luidde: ‘Meent u niet dat ik niet όόk tegen het interview zou opzien, dat doe ik altijd, maar doorgaans zijn de geїnterviewden zό welwillend dat alles toch lukt!’ Hoeveel mensen ‘berenvanger’ Puchinger (de term is vermoedelijk van journalist Harry van Wijnen) ook wist te strikken, Van het Reve behoorde niet tot hen. De generatiegenoten zouden elkaar nooit ontmoeten en gescheiden wegen blijven gaan. Wim Berkelaar is historicus en hij was verbonden aan het HDC Centre for Religious History van de VU. Met dank aan Herman Langeveld voor het attenderen op de brieven van/aan Reve in het archief-Puchinger. Het archief Puchinger bij het HDC is sinds januari 2025 openbaar toegankelijk. Ter gelegenheid hiervan werd een bijeenkomst gehouden op openbaarheidsdag, vond een symposium plaats en verscheen de bundel De berenvanger. Interviews van George Puchinger

De partijloze Köhler leidde Duitsland van 2004 tot zijn onverwachte aftreden in 2010.

Nieuwe besluiten van Trump, en nieuw gedoe erover. Hieronder een overzicht van dag 11.

De president vaardigde de afgelopen dagen honderden besluiten uit. In sommige gevallen dreigt juridische strijd.

Aan boord van het medisch transport waren zes mensen. Bij de crash in de Amerikaanse stad vloog minstens één huis in brand.

Ambtenaren moesten zich de afgelopen dagen in allerlei bochten wringen om websites tijdig aan te passen aan de nieuwe richtlijn van het Witte Huis. Vrijdag liep de deadline daarvoor af.

Trumps idee dat de VS bijzondere bescherming genieten van God heeft diepe, Bijbelse wortels. Dat idee kan ook gebruikt worden als excuus voor landjepik, net als in Israël gebeurt.

De ministerraad heeft op voorstel van minister Uitermark van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingestemd met het wetsvoorstel Bevorderen integriteit van het decentraal bestuur. Het borgen van de integriteit van wethouders, gedeputeerden, leden van het dagelijks bestuur van waterschappen en eilandgedeputeerden vraagt om heldere regels en een duidelijke procedure. Dit wetsvoorstel levert hieraan een bijdrage, door onder meer verplicht te stellen dat voor een benoeming een risicoanalyse plaatsvindt. Het wetsvoorstel wordt nu naar de Raad van State verzonden voor advies.

Gisteren deelde de politie foto's en namen van twee van de verdachten van de kunstroof bij het Drents Museum.

Dit keer jaar wordt er weer onderhandeld met Brussel, maar nu zit de Labourpartij aan tafel. Een partij die oorspronkelijk tegen Brexit was.

Tot deze week werkte de CDU/CSU altijd om de radicaal-rechtse AfD heen. Maar woensdag werkten de partijen samen bij steun voor een motie.

Maar landschapshistorica Toos Lodder legt in dit artikel wel erg veel nadruk op malaria als doodsoorzaak. Ze onderschat de rol van darmproblemen, veroorzaakt door de veelvoorkomende buiktyfus. Juist die combinatie eiste haar tol.

Voor boeren is er een financieel aantrekkelijke regeling om te stoppen. Maar er kan een kink in de kabel komen en daar zijn in het kabinet grote zorgen over.

Opnieuw zijn geldautomaten vaker buiten gebruik dan banken hebben beloofd.

De abonnementen van Berichten over uw Buurt rondom een zelfgekozen adres gaan wijzigen. Wij informeren u en geven antwoord op veelvoorkomende vragen.

Nieuw boek Rosaria Butterfield over seksualiteit leidt tot polarisatie

AxionContinu zorgt ervoor dat u op een prettige manier uw leven kunt leiden als u beperkingen heeft door ziekte of ouder worden. U kunt bij ons terecht voor zowel laagdrempelige ondersteuning als specialistische topzorg. Bij u thuis, in een van de woonzorgcentra of een revalidatielocatie in…

Denis Leary speelt in de tv-serie een bikkelharde legercommandant die naar "'s werelds minst belangrijke basis" in het gemoedelijke Nederland wordt gestuurd.

De invoering ervan is duur en ingewikkeld, schrijft minister Madlener van Infrastructuur op basis van onderzoek dat hij heeft laten doen.

De aangekondigde bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking dreigen de vooruitgang in voedselzekerheidsprogramma’s terug te draaien naar noodhulp. We bekijken wat de gevolgen zijn van deze verandering voor kwetsbare landen en voor Nederland met een analyse op basis van een lopend samenwerkingsproject met Burundi.

Bij Arup staat de mens centraal. “Gedrag is een enorm belangrijke factor in de mobiliteitstransitie”, vertelt director transport Laurens Tait. “Welke keuzes maken mensen, wat beïnvloedt deze keuzes en wat betekenen de uitkomsten voor onze mobiliteitsinfrastructuur en voor plekken in de stad? Het begint dus met het goed begrijpen van het individu. En daarna om ‘Total Architecture’: kijk niet alleen naar de technische aspecten van de ruimtelijke ordening, maar ook naar wat er gebeurt in een gebouw of een station. Vanuit die integrale en multidisciplinaire benadering én met inzet van de juiste technieken kun je de uitdaging proberen te tackelen, voor iedereen.”

Het meisje werd vorig jaar zwaargewond in het ziekenhuis opgenomen.

Praktijkvoorbeelden