Skip to content Ramaer's Report
A Dutchman's Take On The World
Eigen werk Uitgelicht Nienke Venema, Harm Ede Botje en de hersenverweking van serieuze Nederlandse journalisten Wat is er in godsnaam in Follow the Money gevaren? Zes jaar geleden mocht ik daar de almacht van DPG Media Nederland en Mediahuis over de Nederlandse mediamarkt aan de kaak stellen.
En nu geeft ditzelfde platform, via zijn redacteur Harm Ede Botje, alle ruimte aan Nienke Venema, zodat de directeur van de Stichting Democratie en Media voor de zoveelste keer haar kletsverhaal kan vertellen over hoe de Amerikaanse techreuzen “de informatievoorziening in Nederland in hun greep” hebben.
O ja joh? De laatste keer dat ik keek, was de Nederlandse informatievoorziening toch echt bijna geheel en al in de greep van twee Belgische familie-ondernemingen: DPG Media en Mediahuis. DPG is veruit de grootste van de twee, en claimt dagelijks zo’n acht van de zeventien miljoen Nederlanders te bereiken met de digitale en papieren versies van AD, de Volkskrant, Trouw, Het Parool en een waaier aan regionale titels. Geen enkel ander mediabedrijf in het Nederlandse taalgebied komt ook maar in de buurt van dat bereik. En onlangs mocht DPG nóg groter worden door RTL Nederland in te lijven, waardoor het nu ook de tweede tv-maker van Nederland is, na de publieke omroep.
Nog in 2024 kreeg DPG Media de Big Brother Award uitgereikt. Hállo Harm Botje! Was je dat ook al vergeten?
DPG en Mediahuis doen al jaren precies hetzelfde wat Venema Big Tech verwijt: zij verzamelen data van de gebruikers van hun platformen zonder hen om toestemming te vragen, en verkopen die aan adverteerders. Nog in 2024 kreeg DPG Media de Big Brother Award uitgereikt, een “prijs” van Bits of Freedom voor “personen, bedrijven en overheden die grove inbreuken maken op de digitale rechten van burgers”.
Hállo Harm Botje! Was je dat ook al vergeten?
Stichting Democratie en Media, zo schrijft hij, komt op “voor de democratische rechtsstaat en de vrije pers”. Hou toch op man! SDM is eerst en vooral tuk op geld, voor de financiering van haar eigen activiteiten. Toen SDM nog grootaandeelhouder was in PcM Uitgevers, verkocht zij deze kranten- en boekenuitgeverij aan de hoogste bieder, de private equity firma Apax. Deze Britse “sprinkhaan” woonde PcM totaal uit, en zadelde het bedrijf op met honderden miljoenen aan schuld.
Noodgedwongen kocht SDM de uitgeverij terug, maar zag vervolgens geen andere mogelijkheid dan haar voor een relatieve habbekrats te verkopen aan Christian Van Thillo. Zo ontstond DPG Media Nederland, in 2009. SDM bleef grootaandeelhouder, met een belang van bijna 40 procent. Van Thillo en de stichting stelden destijds de winsten van de Nederlandse kranten “in het bedrijf te laten”, zodat zij konden blijven investeren in goede journalistiek en digitale vernieuwing.
De eerste tien jaren na de overname ontvingen SDM en Van Thillo inderdaad geen dividenden uit hun Nederlandse kranten. De 179 miljoen euro dividend die de familie Van Thillo tot en met 2019 kreeg overgemaakt door haar mediamultinational, kwam volgens hun zeggen geheel en al voor rekening van hun Vlaamse tak. Nog in 2023 schreef Venema in haar jaarverslag: “Er wordt geen dividend meer ontvangen en er is geen financieel belang bij activiteiten of prestaties.”
Van Thillo kon gratis uitbreiden, op kosten van de Nederlandse kranten. SDM verdiende tachtig miljoen euro aan deze deal
O nee? Meteen bij de overname van PcM in 2009 kwamen SDM en Van Thillo overeen dat de familie op termijn geleidelijk aandelen mocht bijkopen van SDM. Tussen 2015 en 2021 groeide Van Thillo’s belang in DPG Media Nederland van een kleine 60 tot 84,3 procent, en slonk dat van SDM van bijna 40 tot de huidige 14,3 procent.
Wel heel bijzonder was, dat Van Thillo voor die expansie geen cent hoefde te betalen. De 86 miljoen euro die met deze aankopen waren gemoeid, werd geheel en al opgehoest door de Nederlandse kranten. Minstens 33 miljoen kwam uit een “statutaire reserve”, een spaarpot die speciaal voor dit doel in de loop der jaren was opgebouwd uit de winsten van diezelfde kranten.
SDM verdiende per saldo zo’n tachtig miljoen euro aan deze transacties, waar zij zelf weer leuke dingen voor linkse mensen van kan doen. Bovendien werkte de stichting zo mee aan de totale verduistering van het financiële reilen en zeilen van de Nederlandse DPG-kranten. Door de uitbreiding van zijn belang hoeft Van Thillo volgens de Nederlandse wet niet langer aparte jaarverslagen te publiceren van zijn Nederlandse dochter. Hij kan haar cijfers voortaan wegpoetsen – “consolideren” heet dat in boekhoudersjargon – in de groepsverslagen van zijn moederholding, DPG Media Group. Het laatste jaarverslag van DPG Media Nederland besloeg het boekjaar 2021.
Dát is het ware gezicht van SDM, dat schuilgaat achter haar zelfgecreëerde masker van “ideële aandeelhouder” in DPG’s Nederlandse kranten. Zelf hamert de stichting voortdurend op haar “gouden aandeel” in DPG Nederland, dat haar in staat stelt belangrijke besluiten te blokkeren, zoals de opheffing van titels, of de verkoop van de gehele Nederlandse dochter aan, pak ‘m beet, Google.
De serieuze journalistiek zoals die wordt bedreven door de DPG-kranten, is voor Van Thillo allang window dressing
Maar hoe geloofwaardig is het dat SDM dat veto ooit zal uitoefenen, als zij het grootste gedeelte van haar belang al voor goed geld aan Van Thillo heeft overgedaan? Hoe geloofwaardig ben je überhaupt als hoeder van de onafhankelijkheid van al die titels en hun journalistiek, als je Van Thillo toestaat de tachtig miljoen euro voor de uitbreiding van zijn belang te halen uit de winsten van diezelfde kranten?
De serieuze journalistiek zoals die nog steeds wordt bedreven door de DPG-kranten, is voor Van Thillo allang verworden tot window dressing, die hem in staat stelt een wit voetje te halen bij politici, toezichthouders en nuttige idioten als Nienke Venema en Harm Ede Botje. “‘Big data, dat is waar het vandaag allemaal om draait in de marketing- en advertentiewereld”, schreef Van Thillo al in 2015 in zijn groepsjaarverslag.
Zowat de enige Nederlandse journalisten die dit proces kritisch volgen, zijn Mark Koster, auteur van de ongeautoriseerde Van Thillo-biografie De Belg, David de Jong van het vakblad Marketing Report, Kim van Keken en ondergetekende. De rest van het gilde hobbelt braaf mee in het frame dat almaar grotere “nationale kampioenen” als DPG en Mediahuis de enige mogelijke buffer vormen tegen de opmars van Mark Zuckerberg, Jeff Bezos en Elon Musk.
Zelfs Follow the Money, een van de slechts twee – de andere is de Correspondent – daadwerkelijke vernieuwers in het Nederlandse medialandschap die erin geslaagd zijn zichzelf een duurzame plek te bevechten in de slagschaduw van de Belgische duopolisten.
God, die overigens niet bestaat, helpe ze de brug over, de weinige overgebleven werkelijk onafhankelijke Nederlandse media en hun journalisten.
NB Ik was vergeten Mark Koster te noemen als een van de weinige kritische volgers van het Vlaamse duopolie. Dit heb ik aangepast in de tekst.
%3Aformat(jpeg)%3Afill(f8f8f8%2Ctrue)%2Fs3%2Fstatic.nrc.nl%2Fbvhw%2Fwp-content%2Fblogs.dir%2F114%2Ffiles%2F2019%2F07%2Fgruyter-caroline-de-2019-01-b.png?width=92&height=&ar=&mode=&format=avif&dpr=2)
