Bezwaarde christelijk-gereformeerden breken met kerkverband volgens kerkrechtelijke commissie Nieuws De landelijke commissie in de Christelijke Gereformeerde Kerken die gespecialiseerd is in kerkelijke regelgeving laat er geen misverstand over bestaan: als bezwaarde kerken een eigen synode samenroepen, breken ze daarmee met het kerkverband. Hilbert Meijer Hilbert Meijer donderdag 13 november 2025, 11:30 De christelijke-gereformeerde synode werd in juni voortijdig beëindigd vanwege de grote verdeeldheid. De christelijke-gereformeerde synode werd in juni voortijdig beëindigd vanwege de grote verdeeldheid. beeld: Dick Vos Ze mogen niet meer de naam Christelijke Gereformeerde Kerken voeren en verliezen hun plaats in kerkelijke commissies, schrijft de commissie van kerkrechtkenners (deputaten kerkorde en kerkrecht) in een brief aan alle kerkenraden. Daarin staat ook dat de kerk van Hoogeveen de taak heeft gekregen een nieuwe synode samen te roepen. En dat er binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken ‘geen tweede roepende kerk’ is.

Het kerkverband staat op het punt van scheuren. De kerk van Rijnsburg verenigde de afgelopen maanden kerken die niet in één kerkverband willen zitten met kerken met vrouwelijke ouderlingen en diakenen. Het gaat naar schatting om zo’n zeventig van de 181 plaatselijke kerken.

Deze ‘Rijnsburggroep’ wil een zogenoemde ‘roepende kerk’ aanwijzen tijdens een bijeenkomst (’convent’) van de bezwaarde kerken eind november, bleek uit een brief afgelopen zaterdag. De aangewezen kerk krijgt de taak een ‘algemene vergadering’ te organiseren van Christelijke Gereformeerde Kerken die zich willen baseren op de ‘vierslag’ Schrift, belijdenis, kerkorde en synodebesluiten.

Die stap betekent ‘feitelijk een vorm van afscheiding van het bestaande kerkverband’, staat in de woensdag verstuurde brief van het deputaatschap. Want een ‘dubbel lidmaatschap’ van twee kerkverbanden kan volgens de kerkelijke regels niet. De naam Christelijke Gereformeerde Kerken hoort bij het bestaande kerkverband, voegen deputaten daar aan toe. ‘Wie zich daarvan losmaakt, kan die naam niet blijven voeren voor een andere kerkelijke eenheid.’

Uiterst ernstige stap Het schrijven van het deputaatschap is een reactie op de uitnodigingsbrief van ‘Rijnsburg’. Deputaten noemen breken met het kerkverband een ‘uiterst ernstige stap’. Volgens de kerkorde mogen kerken die alleen zetten als ze daar eerst een gemeentevergadering over hebben gehouden. Sturen ze een afvaardiging naar het convent zonder eerst de gemeente te hebben gehoord, dan handelen ze buiten de orde.

Volgens de kerkrechtkenners staan in de uitnodigingsbrief van Rijnsburg beweringen die ‘onjuist of onvolledig’ zijn. Zo schrijft de Rijnsburggroep dat zij een ‘hernieuwd kerkelijk samenleven’ wil opbouwen. Deputaten vinden het ‘misleidend’ om dat zo te noemen, omdat het kerkverband nog steeds bestaat. De kerk van Hoogeveen is - na een rechtszaak - aangewezen als kerk die een nieuwe synode moet samenroepen. Dat bewijst dat er nog een kerkverband én een synodale structuur is.

Vanuit de behoudende kant wordt ook gesteld dat kerken die zich niet houden aan synodebesluiten - het gaat dan vooral over kerken die vrouwelijke ambtsdragers hebben benoemd - zichzelf buiten het kerkverband hebben geplaatst. Volgens deputaten kerkrecht klopt ook dat niet. Kerken zijn één zolang zij gezamenlijk de gereformeerde belijdenis onderschrijven. Verschillen in bijbeluitleg kunnen volgens deputaten kerkrecht ernstig zijn, maar vormen op zichzelf geen scheidingsgrond.

‘Wij weten van niets’ De brief van deputaten kerkorde en kerkrecht leidde donderdag gelijk tot consternatie: begin oktober zijn er vijf nieuwe deputaten benoemd, maar zij wisten niets van de woensdag verspreide brief. ‘Ongehoord’, reageert de Urker predikant Hans van Vulpen op LinkedIn. Hij is een van de nieuw benoemde deputaten en nauw betrokken bij het Rijnsburg-initiatief. ‘Tenminste twee deputaten zijn hierin geschoffeerd; dr. Herman Selderhuis en ik weten van niets.’

Volgens dominee Rob van der Toorn, voorzitter van het deputaatschap, is er sprake van een misverstand. ‘Er zijn vijf nieuwe deputaten benoemd, maar die zijn pas vanaf begin december actief’, reageert hij. ‘Want dan is er de eerste vergadering in de nieuwe samenstelling. Zij maken dus geen deel uit van dit besluitvormingsproces.’ De huidige leden van het deputaatschap staan volgens de voorzitter ‘unaniem en zonder enig voorbehoud’ achter de brief.

Pennenstrijd over kerkscheuring

Het Handboek gereformeerd kerkrecht lag voor het grijpen, tijdens de CGK-synode - beeld: Dick Vos

Blogs, notities, open brieven. Nu de scheuring van de Christelijke Gereformeerde Kerken nadert, woedt een pennenstrijd over de juridische gevolgen van een kerkscheuring. Ook de advocaten die eind augustus betrokken waren bij het kort geding over de vraag of een nieuwe synode moet worden samengeroepen, mengen zich daarin.

Advocaat Pieter Pel ziet maar één manier om uit die patstelling te komen: hij stelt voor dat de twee groepen in de Christelijke Gereformeerde Kerken het kerkverband prijsgeven en beide een nieuw kerkverband vormen. En dat er dus geen sprake is van een groep uittreders en een groep die de wettige voortzetting van de Christelijke Gereformeerde Kerken is. Het behoudende CG Beraad heeft die notitie overgenomen.

Maar volgens advocaat Hans Bügel, die eind augustus bij de rechter bepleitte dat er alsnog een synode bijeen geroepen moet worden, is Pels voorstel ‘onhoudbaar’; Pel ontkent volgens Bügel dat het kerkverband nog steeds bestaat en functioneert. Als de Rijnsburggroep ervoor kiest een eigen kerkelijk leven te organiseren, moet dat volgens Bügel gezien worden als een nieuw kerkgenootschap.

Bezwaarde-CGK-ers-bereiden-eigen-synode-voor--Kerkscheuring-krijgt-steeds-concreter-vorm Lees ook

Bezwaarde CGK’ers bereiden eigen synode voor. Kerkscheuring krijgt steeds concreter vorm

Christelijk-gereformeerde kerkbestuurders stellen aan ‘Rijnsburg’-kerken ‘broederlijk gesprek’ voor

Juristen waarschuwen: Christelijke Gereformeerde Kerken die aansluiten bij ‘Rijnsburg’ vallen uit kerkverband

Mail de redactie

Delen Lees ook Doorkijkje naar het Vaticaan, waar SGP-leider dominee Henri Kersten geen Nederlandse gezant meer wilde zien. Geschiedenis Principiële afkeer van de paus inspireerde dominee Kersten tot een nooit eerder vertoonde actie Aartsbisschop Steve Wood zou zich al drie jaar ongepast tegen een kinderwerker uit zijn gemeente hebben gedragen. Nieuws Leider van behoudende anglicanen VS moet stap terug doen. ‘Hij wilde leidster van kinderwerk zoenen’ Dominee Nick Everts gaat er veel op uit: ‘Mijn focus ligt minder op het pastoraat in de gemeente. Reportage Veel doopsgezinde kerken kwakkelen, maar niet in Groningen. Is het geheim ‘bijbel, pizza en bier’? Academiepastor Wim Vermeulen: 'Ik duik op verschillende momenten in de week op, vaak bij pauzes of vieringen.' Achtergrond Wim Vermeulen is pastor van de Protestantse Theologische Universiteit. ‘Vertrouwenspersoon én hofnar’ Bob Poot is zijn leven lang kritisch lid gebleven van de Gereformeerde Bond. Met lede ogen zag hij aan hoe de secularisatie om zich heen greep. Nieuws Bob Poot (1925-2025), pionier van Samen-op-Weg, overleden. ‘Je moet soms wat durven in het Koninkrijk’ De Bethelkerk dateert uit de jaren vijftig, toen het dorpje Zuilen werd opgeslokt door de stad Utrecht. Reportage Acht jaar geleden sloot de kerk in Zuilen de deuren. Nu gaan ze weer open. ‘We lopen door een wonder’ De oogst wordt binnengehaald met landbouwmachines in Drenthe. Achtergrond ‘Danken in het donker, hoe doe je dat?’ Wat het bijbelboek Openbaring leert om dankdag te vieren 'Als mensen denken: “Daar heb je hem weer met z’n oude verhaal”, hoop ik dat ze het durven zeggen.' Achtergrond ‘Een oude, krakkemikkige dominee? Dat is mijn schrikbeeld.’ Deze predikanten werken door na hun 67e