C2025-11

Laat Afrikaanse boeren met rust

Dit artikel is geschreven door Babah Tarrawalley Columnist

Gepubliceerd op 26 november 2025, 22:00

Met een goede vriend bezocht ik onlangs de bibliotheek in Utrecht voor de documentaire The Last Seed. Een film over de strijd om zaadsoevereiniteit, een woord dat misschien stoffig klinkt, maar in Afrika het verschil betekent tussen leven en overleven. Terwijl we nog aan een cappuccino nipten, liep een vrouw binnen met de poster van de documentaire onder haar arm. Alsof de film ons riep: kom kijken, kom luisteren.

Mijn vriend, een Togolese pan-Afrikanist in hart en nieren, noemt zichzelf graag een zoon van het continent en van zijn diaspora. Hij is zo’n dorpsoudste in moderne verpakking: altijd een verhaal, altijd een waarschuwing, altijd een zacht tikje tegen mijn bewustzijn. Wanneer wij samen door witte ruimtes lopen; musea, conferenties, theaters, herinnert hij me eraan dat stilte soms gevaarlijker is dan lawaai.

In de filmzaal zucht hij: “Waar zijn onze mensen?” vroeg hij. “Weten ze niet dat kennis macht is? Dat je pas gehoord wordt als je aanwezig bent?” Ik had geen antwoord. Misschien weten ze het niet. Misschien zijn ze moe van weer een verhaal over Afrika dat niet door Afrikanen zelf verteld wordt. Hij knikte naar het witte publiek dat de zaal vult: “Juist daarom moeten wij hier zijn.”

The Last Seed neemt je mee in het leven van kleine Afrikaanse boeren, die dagelijks balanceren tussen hun eigen wijsheid en de druk van internationale bedrijven. Bedrijven die met glanzende folders en dunne beloften het continent binnenmarcheren, alsof Afrika een supermarkt is waar je in de schappen kunt grijpen wat je nodig hebt: grond, zaden, winst.

Quote van . “Laat maar”, zei ze, “dan eet ik liever onze eigen kip” Tijdens het kijken dacht ik aan mijn moeder. Ze wilde ooit dat ik kip uit Nederland naar Sierra Leone zou exporteren. “Het is goed geld,” zei ze. Maar toen ik haar vertelde hoe die kippen hier worden vetgemest, een leven krap als een luciferdoosje, geïnjecteerd met alles wat sneller, dikker en goedkoper maakt, keek ze me lang aan. “Laat maar,” zei ze zacht. “Dan eet ik liever onze eigen kip.”

Die keuze lijkt simpel, maar het is precies de strijd die miljoenen Afrikaanse boeren voeren. Westerse bedrijven overspoelen markten met goedkope import: bevroren kip uit Europa, tomatenpuree uit Italië, poedermelk uit Nederland, rijst uit China. Het resultaat? Lokale boeren verliezen. Niet door gebrek aan vakmanschap, maar doordat hun rijke, eerlijke producten niet kunnen concurreren met de dumpprijzen van bedrijven die winst verkiezen boven waardigheid.

Toch toont de film ook iets wat geen multinational kan vernietigen: veerkracht. We zien agro-ecologische boeren die met een bijna sacrale toewijding hun land bewerken, in harmonie met aarde en seizoenen. En Senegalese vrouwen die opstaan, hun zaden vasthouden als erfgoed, als verzet.

Achteraf spraken we met Famara Diedhiou uit Senegal. Zijn woorden waren scherp als een machete: “Sinds voedselzekerheid meer dan dertig jaar geleden werd gelanceerd, is de honger alleen maar toegenomen.” Hij wees naar Monsanto, en naar alle andere giganten die Afrikaanse bodems leegzuigen en afhankelijk maken van genetisch gemanipuleerde zaden. “Geef onze boeren kleine machines. Geef ze water. Geef ze rust van buitenlandse bemoeienis.”

Ik vroeg hem of voedselzelfvoorziening mogelijk is wanneer Afrikaanse landen vooral telen voor eigen consumptie in plaats van export. Hij glimlachte: “Beide kan. Maar eerst moeten we weer leren vertrouwen op onze eigen grond.”

The Last Seed laat ons achter met een vraag die we niet langer kunnen negeren: Wat hebben we verloren door ons voedsel uit handen te geven, en wie durft ons de weg terug te wijzen naar de aarde die ons draagt?

Babah Tarawally is schrijver, columnist en programmamaker. Voor Trouw schrijft hij om de week over (verborgen) discriminatie en racisme, maar vooral over manieren om elkaar op dit thema te kunnen verstaan.

Direct naar artikelinhoud Website logo

Voorpagina Krant Best gelezen Rubrieken Margraten Oorlogsmusea verzoeken Amerikaanse ambassadeur: zet panelen terug Nederlandse oorlogsmusea en herinneringscentra willen de panelen over zwarte bevrijders terug in Margraten. ‘Zodat de veelzijdige stem van onze bevrijders breed, luid en duidelijk gehoord wordt.’

De Amerikaanse militaire erebegraafplaats in de Zuid-Limburgse plaats Eijsden-Margraten. De Amerikaanse militaire erebegraafplaats in de Zuid-Limburgse plaats Eijsden-Margraten.Bron Foto ANP Dit artikel is geschreven doorElleke BalGepubliceerd op 24 november 2025, 19:50

Bewaren Delen Plaats de twee informatiepanelen over zwarte Amerikaanse bevrijders terug op erebegraafplaats Margraten. Die oproep doen Nederlandse oorlogsmusea en herinneringscentra in een brief aan de Amerikaanse ambassadeur in Nederland.

Werken op afstand, data overal bij je. Direct data op je laptop voor €2,50 per dag. Download SimWallet en kies je eSim. Check de voorwaarden op odido.nl/simwallet.

Advertentie van: Odido Download nu Blijf op de hoogte Krijg een melding bij belangrijke artikelen over Algemeen nieuws.

In de brief, die afgelopen vrijdag is verstuurd, noemen de musea het een ‘ernstige omissie’ als de rol van Afro-Amerikanen binnen het bevrijdingsleger wordt geminimaliseerd. Hun verhaal is onderdeel van de bredere geschiedenis rond de onschatbare bijdrage die Amerikaanse troepen leverden bij de bevrijding van Nederland, schrijven ze.

De brief is ondertekend door de directeuren van vijftien musea die samenkomen binnen de Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45. Het gaat bijvoorbeeld om de Anne Frank Stichting, Herinneringscentra Kamp Westerbork en Kamp Vught, en het Verzetsmuseum Amsterdam.

De musea werden verrast door het nieuws over het verwijderen van de panelen in het herdenkingscentrum van de erebegraafplaats Margraten, schrijven ze. Twee weken geleden werd bekend dat die eerder dit jaar werden weggehaald uit de tentoonstelling in het herdenkingscentrum.

Dubbele strijd voor zwarte soldaten Op de borden was aandacht voor de dubbele strijd die Afro-Amerikaanse militairen leverden. Ze vochten niet alleen tegen de nazi’s, maar ook tegen racisme en hun achtergestelde positie in het leger. Zo mochten velen de wapens niet oppakken, maar moesten ze ondersteunende en zware klussen uitvoeren zoals het delven van graven voor hun gesneuvelde landgenoten. Dat laatste deden ze ook in Margraten.

Het is die strijd voor gelijkheid die niet past binnen het beleid van de huidige Amerikaanse regering. President Donald Trump wil niets te maken hebben met termen als diversiteit en inclusie. Maar volgens de Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Joe Popolo, heeft het verwijderen van de panelen daar niets mee te maken. Hij bezocht Margraten afgelopen week, en noemde de kritiek op Trump en de organisatie die de begraafplaats beheert ‘ongepast’.

Eerder al eisten de commissaris van de Koning in Limburg, de burgemeester van Eijsden-Margraten en de stichting Black Liberators in The Netherlands dat de verwijderde panelen worden teruggeplaatst.

Nu vragen dus ook de Nederlandse musea die zijn verbonden aan de Tweede Wereldoorlog aan Popolo om de panelen in ere te herstellen. ‘Zodat de veelzijdige stem van onze bevrijders breed, luid en duidelijk gehoord wordt door iedereen.’

Lees ook: In Margraten is informatie over zwarte militairen weggehaald. Limburgers én Amerikanen zijn woedend De verwijdering van informatie over zwarte soldaten in de Tweede Wereldoorlog op de Amerikaanse begraafplaats in Margraten roept verontwaardiging op van Limburg tot de Verenigde Staten. Het voelt als het wissen van zwarte geschiedenis.

Help ons door uw ervaring te delen: Feedback geven Ook interessant voor u Op basis van bovenstaand artikel

VS: Eerst minder techregels in de EU, daarna zijn de handelstarieven bespreekbaar

De boodschap van de eerste G20-top op Afrikaanse bodem: de wereld kan ook vooruit zonder de VS

In het Suriname Museum sta je oog in oog met verzetshelden én een reuzenanaconda

Nepvluchten en schaduwroutes: hoe een schimmige organisatie Palestijnen uit Gaza wegsluist

Opinie Opinie: Gaza toont de manco’s van de Holocausteducatie

Wilt u iets delen met Trouw? Tip hier onze journalisten Algemeen Over ons Opiniestuk insturen Privacystatement Abonnementsvoorwaarden Gebruiksvoorwaarden Toegankelijkheidsverklaring Cookiebeleid Privacy-instellingen Auteursrecht Colofon Service Klantenservice Bezorgklacht indienen Bezorging pauzeren Bezorging wijzigen (Bezorg)adres wijzigen Adverteren Losse verkoop Meer Trouw Abonneren Nieuwsbrieven Krant Webwinkel RSS-feeds Facebook Android apps iOS apps Navigeer Columnisten Recensies Archief Op alle verhalen van Trouw rust uiteraard copyright. Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright@trouw.nl.

Trouw is onderdeel van DPG Media.

KvK Nummer: 34172906 | BTW Nummer: NL810828662B01

© 2025 DPG Media B.V. Alle rechten voorbehouden