C2025-11

337 bookmarks
Custom sorting
Wijziging van de Mediawet 2008 om de uitvoering van de publieke mediaopdracht op lokaal niveau te versterken.
Wijziging van de Mediawet 2008 om de uitvoering van de publieke mediaopdracht op lokaal niveau te versterken.
Advies over het voorstel om de uitvoering van de publieke mediaopdracht op lokaal niveau te versterkenDe Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 19 november 2025 het advies vastgesteld over het wetsvoorstel om de Mediawet 2008 te wijzigen met het doel de uitvoering van de publieke mediaopdracht op lokaal niveau te versterken. Het advies is op 24 november 2025 gepubliceerd op de website van de Raad van State.Inhoud van het wetsvoorstelLokale publieke omroepen vervullen verschillende belangrijke publieke functies; zij voorzien burgers van lokaal nieuws, doen journalistiek onderzoek, en zorgen voor lokale verbinding. Volgens de regering staat het werk van lokale publieke omroepen onder druk en kunnen zij deze functies niet altijd goed uitoefenen. Met het wetsvoorstel wil de regering daar verandering in brengen en de positie van lokale publieke omroepen verstevigen. Zo wordt voorgesteld om lokale publieke omroepen voortaan vanuit het Rijk te bekostigen in plaats van door gemeenten. Verder wordt het aantal omroepen teruggebracht tot tachtig en zullen deze omroepen grotere gebieden gaan bedienen. Ook wordt de procedure voor aanwijzing van lokale publieke omroepen aangepast. De Stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroepen (NLPO) moet fungeren als samenwerkings- en coördinatieorgaan voor deze omroepen.Nader onderbouwenDe Afdeling advisering onderschrijft het belang van een sterke lokale journalistiek voor de democratische rechtsstaat. De regering verwacht dat bekostiging door het Rijk en de schaalvergroting van lokale publieke omroepen de lokale onafhankelijke journalistiek versterkt. Die verwachting moet de regering nader onderbouwen. Uit de toelichting bij het wetsvoorstel blijkt namelijk onvoldoende dat de voorgestelde maatregelen daadwerkelijk leiden tot voldoende toereikende bekostiging van lokale publieke omroepen om de uitoefening van hun publieke functies kunnen versterken. De voorgestelde maatregelen kennen bovendien risico’s. Grotere omroepen staan verder af van de lokale gemeenschappen waardoor het voor hen juist moeilijker kan zijn om hun publieke functies uit te oefenen.Maximumaantal niet in de wet vastleggenDe Afdeling adviseert om het maximum van tachtig omroepgebieden niet in de wet vast te leggen. Dit wettelijke maximum maakt het namelijk lastig om het gebied van een omroep op te knippen als blijkt dat het gebied te groot is of onvoldoende een eigen geografische, economische en sociaal-culturele identiteit heeft.Verdeling van criteria opnieuw bezienZowel de gemeenteraad als de NLPO adviseert straks het Commissariaat voor de Media bij de aanwijzing van een lokale publieke omroep. De voorgestelde verdeling van de criteria aan de hand waarvan de NLPO en de gemeenteraad adviseren, moet de regering opnieuw bezien, om ervoor te zorgen dat de lokale publieke omroep voldoende lokale binding houdt. Verder adviseert de Afdeling advisering om in de toelichting bij het wetsvoorstel beter uit te leggen dat de NLPO geen openbaar gezag uitoefent.Bijzondere persoonsgegevens beschermenTot slot adviseert de Afdeling advisering om in het wetsvoorstel nader te concretiseren welke passende maatregelen moeten worden uitgewerkt om de bijzondere persoonsgegevens te beschermen van vertegenwoordigers van maatschappelijke, culturele, godsdienstige en geestelijke stromingen bij een lokale publieke omroep.ConclusieDe Afdeling advisering heeft dus een aantal bezwaren bij het wetsvoorstel. Zij adviseert de regering dit niet bij de Tweede Kamer in te dienen, tenzij het voorstel is aanpast.
·raadvanstate.nl·
Wijziging van de Mediawet 2008 om de uitvoering van de publieke mediaopdracht op lokaal niveau te versterken.
Trump says Ukraine has expressed no gratitude for US efforts
Trump says Ukraine has expressed no gratitude for US efforts
US President Donald Trump said on Sunday that Ukraine has not been grateful for American efforts related to the war with Russia even as US weapons continue
·english.alarabiya.net·
Trump says Ukraine has expressed no gratitude for US efforts
Komst Surinamers rond 1975 leidde tot zorgen, maar werd succesverhaal
Komst Surinamers rond 1975 leidde tot zorgen, maar werd succesverhaal
Er waren zorgen over criminaliteit, werkloosheid en drugsproblematiek, toen vele Surinamers rond 1975 naar Nederland kwamen. Vijftig jaar later zijn deskundigen het erover eens dat de integratie van Surinamers een succesverhaal is.
·nos.nl·
Komst Surinamers rond 1975 leidde tot zorgen, maar werd succesverhaal
How Steve Witkoff pushed Ukraine sympathizers out of White House, and led the US into Russia's arms
How Steve Witkoff pushed Ukraine sympathizers out of White House, and led the US into Russia's arms
U.S. Special Envoy Steve Witkoff is running a shadow operation inside the White House in an effort to sideline pro-Ukraine officials, the Kyiv Independent has learned. Witkoff — a real estate mogul with no diplomatic background before his appointment — has emerged as one of the central architects of a new Washington peace proposal that Ukrainian officials say revives the Kremlin's most sweeping demands. A source in Ukraine's President's Office earlier said that Witkoff is shaping the plan in d
·kyivindependent.com·
How Steve Witkoff pushed Ukraine sympathizers out of White House, and led the US into Russia's arms
Strategische 'stilte' bij NAVO na opblazen Poolse spoor
Strategische 'stilte' bij NAVO na opblazen Poolse spoor
Twee maanden geleden werd er een crisisoverleg in het leven geroepen door Polen. Tien dagen erna volgde weer een overleg. Meer crisisoverleg moet er niet komen, zeggen diplomaten. Dat zou paniek kunnen suggereren.
·nos.nl·
Strategische 'stilte' bij NAVO na opblazen Poolse spoor
Marcel Pera uit Houten voelt zich vereerd om nominatie Omroepvrijwilliger van het Jaar
Marcel Pera uit Houten voelt zich vereerd om nominatie Omroepvrijwilliger van het Jaar
[HOUTEN] Met trots meldt Omroep Lekstroom dat de Houtense radiomaker Marcel Pera genomineerd is voor de landelijke titel ‘Omroepvrijwilliger van het Jaar’. ,,Dit voelt als een enorme eer. Wat ze over me zeggen raakt me en maakt me verlegen. Het is daarom dat ik mezelf op mijn sociale mediakanalen promoot met zelfspot..
·houtensnieuws.nl·
Marcel Pera uit Houten voelt zich vereerd om nominatie Omroepvrijwilliger van het Jaar
The Talks That Could Have Ended the War in Ukraine
The Talks That Could Have Ended the War in Ukraine

Skip to content Subscribe Foreign Affairs

Menu The Talks That Could Have Ended the War in Ukraine A Hidden History of Diplomacy That Came Up Short—but Holds Lessons for Future Negotiations Samuel Charap and Sergey Radchenko April 16, 2024 Russian and Ukrainian negotiators meeting via videoconference in March 2022 Russian and Ukrainian negotiators meeting via videoconference in March 2022 Photo posted to Telegram on March 14, 2022 by Vladimir Medinsky / Illustration by Foreign Affairs SAMUEL CHARAP is Distinguished Chair in Russia and Eurasia Policy and a Senior Political Scientist at the RAND Corporation.

SERGEY RADCHENKO is Wilson E. Schmidt Distinguished Professor at Johns Hopkins University School of Advanced International Studies in Europe.

More by Samuel Charap More by Sergey Radchenko Listen Share & Download Print Save In the early hours of February 24, 2022, the Russian air force struck targets across Ukraine. At the same time, Moscow’s infantry and armor poured into the country from the north, east, and south. In the days that followed, the Russians attempted to encircle Kyiv.

These were the first days and weeks of an invasion that could well have resulted in Ukraine’s defeat and subjugation by Russia. In retrospect, it seems almost miraculous that it did not.

What happened on the battlefield is relatively well understood. What is less understood is the simultaneous intense diplomacy involving Moscow, Kyiv, and a host of other actors, which could have resulted in a settlement just weeks after the war began.

By the end of March 2022, a series of in-person meetings in Belarus and Turkey and virtual engagements over video conference had produced the so-called Istanbul Communiqué, which described a framework for a settlement. Ukrainian and Russian negotiators then began working on the text of a treaty, making substantial progress toward an agreement. But in May, the talks broke off. The war raged on and has since cost tens of thousands of lives on both sides.

Subscribe to Foreign Affairs This Week Our editors’ top picks, delivered free to your inbox every Friday.

Enter your email here. Sign Up

  • Note that when you provide your email address, the Foreign Affairs Privacy Policy and Terms of Use will apply to your newsletter subscription.

What happened? How close were the parties to ending the war? And why did they never finalize a deal?

To shed light on this often overlooked but critical episode in the war, we have examined draft agreements exchanged between the two sides, some details of which have not been reported previously. We have also conducted interviews with several participants in the talks as well as with officials serving at the time in key Western governments, to whom we have granted anonymity in order to discuss sensitive matters. And we have reviewed numerous contemporaneous and more recent interviews with and statements by Ukrainian and Russian officials who were serving at the time of the talks. Most of these are available on YouTube but are not in English and thus not widely known in the West. Finally, we scrutinized the timeline of events from the start of the invasion through the end of May, when talks broke down. When we put all these pieces together, what we found is surprising—and could have significant implications for future diplomatic efforts to end the war.

In the midst of Moscow’s unprecedented aggression, the Russians and the Ukrainians almost finalized an agreement. Some observers and officials (including, most prominently, Russian President Vladimir Putin) have claimed that there was a deal on the table that would have ended the war but that the Ukrainians walked away from it because of a combination of pressure from their Western patrons and Kyiv’s own hubristic assumptions about Russian military weakness. Others have dismissed the significance of the talks entirely, claiming that the parties were merely going through the motions and buying time for battlefield realignments or that the draft agreements were unserious.

Although those interpretations contain kernels of truth, they obscure more than they illuminate. There was no single smoking gun; this story defies simple explanations. Further, such monocausal accounts elide completely a fact that, in retrospect, seems extraordinary: in the midst of Moscow’s unprecedented aggression, the Russians and the Ukrainians almost finalized an agreement that would have ended the war and provided Ukraine with multilateral security guarantees, paving the way to its permanent neutrality and, down the road, its membership in the EU.

A final agreement proved elusive, however, for a number of reasons. Kyiv’s Western partners were reluctant to be drawn into a negotiation with Russia, particularly one that would have created new commitments for them to ensure Ukraine’s security. The public mood in Ukraine hardened with the discovery of Russian atrocities at Irpin and Bucha. And with the failure of Russia’s encirclement of Kyiv, President Volodymyr Zelensky became more confident that, with sufficient Western support, he could win the war on the battlefield. Finally, although the parties’ attempt to resolve long-standing disputes over the security architecture offered the prospect of a lasting resolution to the war and enduring regional stability, they aimed too high, too soon. They tried to deliver an overarching settlement even as a basic cease-fire proved out of reach.

Today, when the prospects for negotiations appear dim and relations between the parties are nearly nonexistent, the history of the spring 2022 talks might seem like a distraction with little insight directly applicable to present circumstances. But Putin and Zelensky surprised everyone with their mutual willingness to consider far-reaching concessions to end the war. They might well surprise everyone again in the future.

ASSURANCE OR GUARANTEE? What did the Russians want to accomplish by invading Ukraine? On February 24, 2022, Putin gave a speech in which he justified the invasion by mentioning the vague goal of “denazification” of the country. The most reasonable interpretation of “denazification” was that Putin sought to topple the government in Kyiv, possibly killing or capturing Zelensky in the process.

Yet days after the invasion began, Moscow began probing to find grounds for a compromise. A war Putin expected to be a cakewalk was already proving anything but, and this early openness to talking suggests he appears to have already abandoned the idea of outright regime change. Zelensky, as he had before the war, voiced an immediate interest in a personal meeting with Putin. Though he refused to talk directly with Zelensky, Putin did appoint a negotiating team. Belarusian President Alexander Lukashenko played the part of mediator.

The talks began on February 28 at one of Lukashenko’s spacious countryside residences near the village of Liaskavichy, about 30 miles from the Belarusian-Ukrainian border. The Ukrainian delegation was headed by Davyd Arakhamia, the parliamentary leader of Zelensky’s political party, and included Defense Minister Oleksii Reznikov, presidential adviser Mykhailo Podolyak, and other senior officials. The Russian delegation was led by Vladimir Medinsky, a senior adviser to the Russian president who had earlier served as culture minister. It also included deputy ministers of defense and foreign affairs, among others.

At the first meeting, the Russians presented a set of harsh conditions, effectively demanding Ukraine’s capitulation. This was a nonstarter. But as Moscow’s position on the battlefield continued to deteriorate, its positions at the negotiating table became less demanding. So on March 3 and March 7, the parties held a second and third round of talks, this time in Kamyanyuki, Belarus, just across the border from Poland. The Ukrainian delegation presented demands of their own: an immediate cease-fire and the establishment of humanitarian corridors that would allow civilians to safely leave the war zone. It was during the third round of talks that the Russians and the Ukrainians appear to have examined drafts for the first time. According to Medinsky, these were Russian drafts, which Medinsky’s delegation brought from Moscow and which probably reflected Moscow’s insistence on Ukraine’s neutral status.

At this point, in-person meetings broke up for nearly three weeks, although the delegations continued to meet via Zoom. In those exchanges, the Ukrainians began to focus on the issue that would become central to their vision of the endgame for the war: security guarantees that would oblige other states to come to Ukraine’s defense if Russia attacked again in the future. It is not entirely clear when Kyiv first raised this issue in conversations with the Russians or Western countries. But on March 10, Ukrainian Foreign Minister Dmytro Kuleba, then in Antalya, Turkey, for a meeting with his Russian counterpart, Sergey Lavrov, spoke of a “systematic, sustainable solution” for Ukraine, adding that the Ukrainians were “ready to discuss” guarantees it hoped to receive from NATO member states and Russia.

Podolyak and Ukrainian Ambassador to Turkey Vasyl Bodnar after a meeting with the Russians, Istanbul, March 2022 Podolyak and Ukrainian Ambassador to Turkey Vasyl Bodnar after a meeting with the Russians, Istanbul, March 2022 Kemal Aslan / Reuters What Kuleba seemed to have in mind was a multilateral security guarantee, an arrangement whereby competing powers commit to the security of a third state, usually on the condition that it will remain unaligned with any of the guarantors. Such agreements had mostly fallen out of favor after the Cold War. Whereas alliances such as NATO intend to maintain collective defense against a common enemy, multilateral security guarantees are designed to prevent conflict among the guarantors over the alignment of the guaranteed state, and by extension to ensure that state’s security.

Ukraine had a bit

·foreignaffairs.com·
The Talks That Could Have Ended the War in Ukraine
Millennials domineren nu in de Tweede Kamer. ‘Onze generatie kan de politieke cultuur veranderen’
Millennials domineren nu in de Tweede Kamer. ‘Onze generatie kan de politieke cultuur veranderen’

Direct naar artikelinhoud Website logo

Voorpagina Krant Best gelezen Rubrieken Portret van Derk Boswijk. Portret van Derk Boswijk.Bron Patrick Post Interview Tweede Kamer Millennials domineren nu in de Tweede Kamer. ‘Onze generatie kan de politieke cultuur veranderen’ Dertigers en veertigers nemen het roer over in de politiek. Het is te zien aan de formatietafel en op de stoel van de nieuwe Kamervoorzitter. Een gesprek met de gezichten van deze generatie: Jesse Klaver, Derk Boswijk, Ilana Rooderkerk en Laurens Dassen.

JanneChaudron Dit artikel is geschreven door Janne Chaudron politiek redacteur

Gepubliceerd op 22 november 2025, 15:00

Bewaren Delen Jesse Klaver was net zestien toen Pim Fortuyn werd vermoord. Hij voelde dat Nederland veranderde. De leider van GroenLinks-PvdA illustreert het met een voorbeeld. Klaver (39) is van Indische komaf. Zijn oma kookt Indisch en gebruikt vaak trassi (garnalenpasta). “Als je dat bakt, stinkt het verschrikkelijk.”

NIEUW

Word lid van Trouw en krijg online toegang tot de 11 beste kranten Van regio- tot wereldnieuws, van sport tot cultuur

Al vanaf

2,25 per week

Bekijk abonnementen

Vóór de moord op Fortuyn werd dat gekwalificeerd als ‘irritant’. “Doe de deur dicht, kreeg mijn oma regelmatig te horen.” Na de moord veranderde het sentiment in de samenleving. “De trassi werd een cultureel ding”, zegt Klaver. Zijn oma werd anders benaderd, en werd gewezen op haar afkomst. “Dit doe je maar in je eigen land, werd haar verteld.”

Quote van Laurens Dassen - Volt. ‘We deelden de frustratie richting een kabinet dat enkel met zichzelf bezig was’ Laurens Dassen Volt De moord op Pim Fortuyn, 6 mei 2002, is niet alleen voor Klaver een vormende periode geweest. De gebeurtenis staat bij veel Kamerleden in het geheugen gegrift. Dat komt doordat dertigers en veertigers veruit de grootste groep vormen in de Tweede Kamer. De gemiddelde leeftijd ligt met 44 jaar lager dan voorheen. Veel Kamerleden zaten op de middelbare school of studeerden net toen Fortuyn werd doodgeschoten.

De nieuwe en jonge Kamervoorzitter Thom van Campen (35) refereerde deze week aan de leeftijd van de Kamerleden. Hij is ‘trots’ op al die dertigers en veertigers ‘die met veel idealen in de Kamer zitten’.

Oppositietreintje Ook het formatieduo Rob Jetten (D66, 38) en Henri Bontenbal (CDA, 43) zijn generatiegenoten. Ze vormden tijdens het kabinet-Schoof samen met Laurens Dassen (40, Volt) en Mirjam Bikker (43, ChristenUnie) het ‘oppositietreintje’. Het werd een begrip in Den Haag. Voor belangrijke debatten appten ze met elkaar om thema’s af te stemmen en strategieën te bespreken en tijdens die debatten wisselden ze elkaar af met het ondervragen van bewindslieden. Dassen: “We deelden de frustratie richting een kabinet dat enkel met zichzelf bezig was, dat alleen focuste op asiel in plaats van op de échte problemen.”

Hoewel de politieke achtergronden verschillend zijn, schept leeftijd óók een band. Voor dit verhaal spreekt Trouw met vier generatiegenoten: Jesse Klaver, Laurens Dassen, Ilana Rooderkerk (38, D66) en Derk Boswijk (36, CDA).

Laurens Dassen, lijsttrekker van de politieke partij Volt. Laurens Dassen, lijsttrekker van de politieke partij Volt.Bron Foto Roger Dohmen Alle vier hebben ze de vruchten gekend die de babyboomers plukten van de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog, met de jaren negentig als hoogtepunt: de economie groeide, de democratisering van landen voltrok zich in sneltreinvaart en het homohuwelijk in Nederland werd geregeld. Maar als student of middelbare scholier werden Dassen, Klaver, Rooderkerk en Boswijk ook geconfronteerd met een nieuwe werkelijkheid. Niet alleen de moord op Fortuyn, Theo van Gogh en 9/11 vormden hen. Ook de financiële crisis van 2008 deed pijn. “Wij zijn denk ik de eerste generatie sinds de Tweede Wereldoorlog die ziet dat ontwikkelingen de verkeerde kant opgaan”, zegt Boswijk.

Scorebordpolitiek Klaver denkt dat zijn generatiegenoten ‘een kans hebben om de politieke cultuur’ te veranderen. Niet zozeer omdat ze dezelfde politieke ideeën hebben, wél omdat ze in dezelfde periode gevormd zijn, ze allemaal jonge kinderen hebben en af willen van de focus op personen, op oneliners, op beloftes die niet waargemaakt kunnen worden, op ‘streefgetallen’ die ieder kabinet formuleert, maar die nooit gehaald worden.

“Er is hier een cultuur ontstaan waarin je je politieke tegenstander zoveel mogelijk pijn wilt doen zodat je de strijd om de beeldvorming wint”, zegt Klaver op zijn werkkamer. Aan de muur hangen tekeningen van zijn jonge kinderen. De partijleider steekt ook de hand in eigen boezem; hij deed naar eigen zeggen in het verleden ook mee aan de ‘scorebordpolitiek’ zoals hij het zelf noemt. Klaver zit al vijftien jaar in de Tweede Kamer.

Quote van Jesse Klaver - GroenLinks-PvdA. ‘Ik denk dat er een soort tegenreactie aan het komen is van politici die dingen willen regelen’ Jesse Klaver GroenLinks-PvdA Maar hij wil niet langer dat politiek enkel nog om personen draait. Voor de verkiezingen van 2023, toen GroenLinks-PvdA voor het eerst meedeed met een gezamenlijke lijst, maakte hij plaats voor Frans Timmermans. Tijdens het kabinet-Schoof werd Klaver weer gewoon Kamerlid. Hij ziet dat meer politici in het midden een ander soort politiek proberen te bedrijven. Rob Jetten maakte ook plaats voor Sigrid Kaag als partijleider. “Ik denk dat er een soort tegenreactie aan het komen is van politici die dingen willen regelen, die doen wat nodig is voor het land en dat durven uit te leggen aan hun achterban.”

Daar komen soms pijnlijke keuzes bij kijken, zegt Klaver. “Maar je moet durven zeggen: ‘dit is misschien niet het allerleukste om te doen, maar dit is nodig om samen te werken en om verder te komen.’” Dat sentiment, merkt Klaver, hangt in de lucht. “Het is de belofte van deze verkiezingen.”

‘Ik werd verrot gescholden’ Derk Boswijk, Kamerlid sinds 2021, herkent de woorden van Klaver. Hij pakt een ingelijste voorpagina op zijn werkkamer. Ook op zijn muren prijken tekeningen van zijn drie jonge dochters. De krantenpagina dateert uit 2021 toen hij namens het CDA in het AD voor het eerst zei dat ‘een kleinere veestapel onvermijdelijk is’. “Een dag later stond ik op het Malieveld waar de boeren op dat moment protesteerden. Ik werd verrot gescholden. Ik stond naast Caroline van der Plas (BBB) en die ging natuurlijk de hele dag gratis bier uitserveren.”

Maar voor Boswijk was het duidelijk: wat Van der Plas beloofde – ze zou de boeren ongemoeid laten – kon ze niet waarmaken. “En het resultaat is dan: meer wantrouwen, meer polarisatie.”

Het CDA-Kamerlid kent de verleidingen van het populisme. Hij groeide op in een rechts-georiënteerd gezin. “Bij ons thuis stond de televisie redelijk vaak aan als Pim Fortuyn in beeld was. Mijn ouders, ondernemers, waren groot fan. Ze waren gecharmeerd van zijn duidelijke taal en hadden een afkeer van de Paarse kabinetten.”

Fractievoorzitter Jesse Klaver van GroenLinks-PvdA spreekt tijdens een bijeenkomst met partijleden over de verkiezingsuitslag. Fractievoorzitter Jesse Klaver van GroenLinks-PvdA spreekt tijdens een bijeenkomst met partijleden over de verkiezingsuitslag.Bron ANP In die tijd wilde Boswijk ‘dolgraag’ beroepsmilitair worden. “Een jongensdroom”, zegt hij. Maar hij had pech. Toen hij de vooropleiding volgde bij de Landmacht (hij was net te jong om de reguliere opleiding te starten), besloot Defensie te bezuinigen. “Ik kreeg een brief thuis. Alleen vrouwen en mensen met een migratieachtergrond waren na de vooropleiding verzekerd van een baan. Ik was zestien. Het viel rauw op mijn dak.”

Hij ging mbo-bouwkunde studeren – ‘in een Vogelaarwijk’. “De frustratie die ik daar zag, zorgde ervoor dat ik op mijn achttiende op de PVV stemde.” Hij raakte snel teleurgesteld, want ‘de PVV wil geen problemen oplossen, toen niet en nu niet’. Boswijk – toen al politiek geïnteresseerd – ging op zoek naar een andere partij en kwam uit bij het CDA.

Wennen aan de harde omgangsvormen De dertigers en veertigers die de Kamer ingaan beginnen vaak over hun jonge kinderen als hen gevraagd wordt naar hun drijfveren. “Ik heb zelf twee zoontjes van twee en vijf jaar”, zegt Ilana Rooderkerk (D66), voorheen fractievoorzitter in Amsterdam en sinds 2023 Kamerlid. “Mijn oudste kind belandde als baby in het ziekenhuis. Ik realiseerde me hoe kwetsbaar het leven is. Het kwam goed, maar het was voor mij ook een moment waarop ik dacht: ik wil dat hij veilig kan opgroeien op deze planeet, net als alle andere kinderen. In een schone omgeving met goed onderwijs.”

Quote van Ilana Rooderkerk - D66. ‘Ik vind representatie heel belangrijk. Jonge moeders agenderen weer andere onderwerpen dan mannen.’ Ilana Rooderkerk D66 Het stimuleerde haar om de Kamer in te gaan. Ze moest wennen aan de harde omgangsvormen, de polarisatie, het elkaar vliegen afvangen. In de Amsterdamse gemeenteraad waar ze eerder actief was, hielpen collega’s van andere partijen elkaar als iemand persoonlijk werd aangevallen.

Toen Rooderkerk zich deze zomer opnieuw kandidaat stelde voor de lijst van D66, kreeg ze op X ‘veel haat’ over zich heen. “Ik kreeg reacties als: als moeder moet je dat toch niet willen. Je moet toch gewoon thuisblijven.” En: ‘Ze moet er zijn om het volk te vertegenwoordigen en dat gaat niet als je moet bevallen, herstellen en vervolgens voor een baby moet zorgen.’ Ze plaatste een uitgebreide reactie op LinkedIn. “Want ik vind representatie heel belangrijk. Jonge moeders agenderen weer andere onderwerpen dan mannen.”

Het zijn dit soort opmerkingen, denkt het D66-Kamerlid, die jonge vrouwen afschrikken om de politiek in te gaan. Nog zo’n heet hangijzer: zwangerschapsverlof. Hoewel dat in de Tweede Kamer beter geregeld is dan voorheen, is het nog lang niet perfect. Net na de bevalling van Rooderkerks tweede zoon, in 2023, moest ze naar de Tweede Kamer komen om geïnstalleerd te worden. Ze moest fysiek aanwezig zijn. “Ik had net een kind”, zegt ze. “Door dit soort regels deinzen vrouwen terug.”

Derk

·trouw.nl·
Millennials domineren nu in de Tweede Kamer. ‘Onze generatie kan de politieke cultuur veranderen’
Knarrenhof groeit, ondanks terughoudende gemeenten
Knarrenhof groeit, ondanks terughoudende gemeenten

Knarrenhof groeit, ondanks terughoudende gemeenten Knarrenhoven ondervinden vanwege lagere grondopbrengsten vaak tegenwerking van gemeenten.

Harry Perree 21 november 2025

Een Knarrenhof is een mes dat aan drie kanten snijdt: tevreden bewoners, lagere zorgkosten en doorstroming op de woningmarkt. Toch ontvangen gemeenten initiatieven voor deze woonvorm lang niet altijd met open armen. Hoe kan dat?

Toen in een woning te Ridderkerk op een ochtend de gordijnen dicht bleven, gebeurde er iets wat speciaal en toch ook heel normaal is. Een bezorgde buur vroeg zich af of er iets aan de hand was in de woning, waar een oudere vrouw alleen woonde. Normaal had ze immers de gordijnen open op dit tijdstip van de dag. Ja, er was iets aan de hand. De vrouw bleek gevallen en kon uit zichzelf niet meer rechtop komen. Gelukkig had een van de buren een sleutel en kon de gevallen vrouw snel op de been geholpen worden. Het is een anekdote die Peter van Hese (67) vertelt om te illustreren wat de waarde is van wonen in het Hof van Ridderkerk, een zogenaamd Knarrenhof voor senioren, waar hij vorig jaar met zijn vrouw is komen wonen.

Heup Zo heeft hij nog wel een paar voorbeelden. Hij vertelt over een bewoonster die haar heup brak. ‘Die werd door andere bewoners opgehaald voor de spelletjesavond en koffieochtend, totdat ze weer zelf kon komen.’ En toen een buurman van even verderop het aan zijn rug kreeg, stond er prompt een andere buurman klaar om hem naar het ziekenhuis te brengen. Van Hese: ‘Door de sociale cohesie en samenhang zie je dat mensen die ziek zijn gewoon worden meegenomen.’

Biljarten Van Hese en zijn vrouw woonden voorheen in een ruime eengezinswoning op een steenworp van zijn huidige hoekwoning. Daar hielden ze wel eens een feestje dat tot drie uur ’s nachts duurde. Dat past hier niet meer, zo voelt hij aan. Toen zijn broer acht jaar geleden voor het eerst vertelde over de mogelijke komst van een Knarrenhof in Ridderkerk vond hij zichzelf nog te jong. ’Ik zei: “Ik ga niet in een bejaardenwoning wonen.” Maar mijn broer zei dat ik tien jaar vooruit moest denken.’ Uiteindelijk bedachten Van Hese en zijn vrouw zich en konden ze begin vorig jaar een plots vrijgevallen nieuwwoning in het Knarrenhof trekken. Nu kan hij dagelijks een praatje maken met zijn broer, die schuin tegenover hem woont. En elke maandagavond gaat hij biljarten in het hofhuis, waar de hofbewoners elkaar ontmoeten.

Omkijken Collectieve woonvormen voor senioren krijgen de laatste tijd veel aandacht. Ze hebben als voordeel dat bewoners onderling meer sociaal contact hebben, en naar elkaar omkijken. Dat, zo is het idee, zorgt er uiteindelijk voor dat ze langer gezond blijven en minder zorg nodig hebben. Een ander voordeel is dat veel ouderen een ruime gezinswoning achterlaten, waar vervolgens een vers gezin in kan trekken. De doorstroming op de woningmarkt wordt erdoor aangejaagd.

Gerelateerde artikelen Kan er in Didam nog wel een Knarrenhof komen? Vergrijzing zet financiële verhoudingen onder druk Kopzorgen Italiaanse gemeenten door vergrijzing

Klem Toch staat lang niet elke gemeente in de startblokken om te werken aan een Knarrenhof. Dat is althans de ervaring van Peter Prak, die dertien jaar geleden Stichting Knarrenhof oprichtte om deze woonvorm van de grond te trekken. ‘Iedereen vindt het wel sympathiek, de wethouder en de gemeenteraad. Maar vervolgens kom je in de klem van de afdelingen grondzaken, stedenbouw en parkeren en die vinden het allemaal minder. Dus je moet eerst door die ambtelijke weerstand heen.’

Missionaris De afdeling grondzaken heeft doorgaans veel macht, aldus Prak, en beoordeelt grondtransacties op het geld dat de gemeente verdient met de verkoop. ‘Wij betalen iets minder dan commerciële projecten die de woningen zo duur mogelijk verkopen. Wij verkopen de woningen zo goedkoop mogelijk’, legt hij uit vanuit de auto onderweg naar huis. Hij komt net van een interview voor tv-programma Goedemorgen NL. Als missionaris van deze woonvorm laat Prak geen moment onbenut om voor het voetlicht te brengen wat de gevolgen van de vergrijzing zijn en het belang om meer van deze seniorenwoningen te bouwen.

Jaren later ‘Als je bedenkt dat een gemeente per Knarrenhofwoning 800 euro per jaar bespaart op de Wmo’, licht hij toe. ‘Dat bedrag hebben we berekend met thuiszorgorganisaties en ook vanuit hoeveel het kost om een woning levensloopbestendig te maken. Verder zitten in een Knarrenhof mensen in een sociaal netwerk. Op dit moment bestaat 40 procent van alle huishoudens uit één persoon. Dat groeit de komende jaren naar 45 procent. Dus er zijn steeds meer mensen alleen. In een sociaal netwerk leven ze zeven jaar langer zonder ziekte. Dus die mensen hoeven geen keukentafelgesprek van de Wmo en als ze dat wel moeten hebben dan is dat jaren later.’

Uitzonderingen Waarom verleiden die voordelen gemeenten desondanks niet tot de bouw van een Knarrenhof (een beschermde merknaam) of andere collectieve woonvorm voor senioren? Prak: ‘De afdeling wonen is niet sterk genoeg om tegen grondzaken, stedenbouw en verkeer op te boksen. Dat is mijn conclusie.’ Hij somt een rijtje positieve uitzonderingen op: Emmen, Gouda, Katwijk, Ridderkerk. ‘Soms trekt de wethouder het door de ambtelijke weerstand van afdelingen heen. Dan gaat het goed.’

Ervaring Inmiddels heeft Stichting Knarrenhof dertien hoven (ruim 300 woningen) gebouwd die nu bewoond zijn. ‘Drie zijn er nu in aanbouw en volgend jaar nog eens zeker vier. Dus twintig zijn er al zeker. Met de volgende dertig zijn we al bezig. Kijk, óns lukt het wel, maar wij zijn wel zo’n beetje de enige.’ Belangrijk daarin is volgens Prak dat hij dertig jaar ervaring in woningbouw en projectontwikkeling heeft. ‘Als je niet veel kennis hebt van het ambtelijke, politieke en financiële spel, lukt het niet. Bij burgerinitiatieven komt maar één op de tien tot bouwen en die ene doet er dan tien jaar over. Die burgerinitiatieven lopen dood.’

We hebben nu 3.000 woningen in de pijplijn, maar wat wij doen is een druppel op de gloeiende plaat

Meer nodig Wellicht daarom hebben zich 63.000 mensen (40.000 huishoudens) ingeschreven bij Stichting Knarrenhof, waar inmiddels dertig medewerkers projecten trekken. Prak: ‘We hebben nu 3.000 woningen in de pijplijn, maar wat wij doen is een druppel op de gloeiende plaat. Van die 40.000 huishoudens kunnen we niet eens 10 procent bedienen. Dus er is veel meer nodig.’

Compassie Toch wil Prak niet afgeven op gemeenten. ‘Je moet ook compassie hebben, want door de decentralisatie van jeugdzorg en dergelijke moeten gemeenten meer doen met minder middelen. Woningbouw is een van de weinige manieren om geld binnen te halen.’ Maar voor de lange termijn is dat geen slimme aanpak, waarschuwt hij, en moet het anders. ‘Het is heel simpel: het sociaal domein en wonen moeten dominanter zijn in de uitgifte van grond. Dat wordt nu aan de grondzaken overgelaten. Die draait er zijn eigen puntje aan.’

Lees het hele verhaal deze week in BB21, een special over vergrijzing (inlog).

·binnenlandsbestuur.nl·
Knarrenhof groeit, ondanks terughoudende gemeenten
Utrecht verkozen tot beste fietsstad ter wereld, inwoners snappen wel waarom - RTV Utrecht
Utrecht verkozen tot beste fietsstad ter wereld, inwoners snappen wel waarom - RTV Utrecht
Utrecht is verkozen tot de meest fietsvriendelijke stad ter wereld. Dat blijkt uit de Copenhagenize Index, een wereldwijde ranglijst van fietssteden die om het jaar wordt samengesteld. Met name de vernieuwde Westelijke Stadsboulevard en de aanpak van de Amsterdamsestraatweg worden geprezen.
·rtvutrecht.nl·
Utrecht verkozen tot beste fietsstad ter wereld, inwoners snappen wel waarom - RTV Utrecht
Coronaonderzoek: Britse regering had tienduizenden levens kunnen redden door eerder in te grijpen | Buitenland | HLN.be
Coronaonderzoek: Britse regering had tienduizenden levens kunnen redden door eerder in te grijpen | Buitenland | HLN.be
Als de Britse regering van toenmalige premier Boris Johnson eerder had ingegrepen tijdens de coronapandemie, had dit tienduizenden levens kunnen redden, concludeert een speciale onderzoekscommissie. In Engeland hadden 23.000 sterfgevallen kunnen worden voorkomen als de eerste lockdown, die begon op 23 maart 2020, een week eerder was ingesteld.
·hln.be·
Coronaonderzoek: Britse regering had tienduizenden levens kunnen redden door eerder in te grijpen | Buitenland | HLN.be
3 miljoen voor meer veiligheid raadsvergaderingen
3 miljoen voor meer veiligheid raadsvergaderingen
Het kabinet investeert in de veiligheid van de lokale democratie, waarin volksvertegenwoordigers goed hun werk kunnen doen. Er komt daarom € 3 miljoen beschikbaar om raads- en Statenvergaderingen zowel publiek toegankelijk als veilig te houden, bijvoorbeeld door de opstelling van de zaal aan te passen. Daarnaast start er een leernetwerk waarin medeoverheden ervaringen en kennis kunnen delen.
·rijksoverheid.nl·
3 miljoen voor meer veiligheid raadsvergaderingen
Groen licht voor 16 nieuwe Regio Deals
Groen licht voor 16 nieuwe Regio Deals
Alle 16 Regio Deals kunnen in principe aan de slag nu de 16 convenanten definitief zijn vastgesteld. Dat schrijft minister Keijzer (VRO) aan de Tweede Kamer. De Regio Deals werden in februari geselecteerd, waarna de plannen samen met andere ministeries verder zijn uitgewerkt. De regio’s krijgen in deze 6e en laatste tranche Regio Deals een Rijksbijdrage van in totaal € 244,3 miljoen. Daarnaast dragen de regio’s minimaal hetzelfde bedrag bij.
·rijksoverheid.nl·
Groen licht voor 16 nieuwe Regio Deals